Ichakdagi og‘riq

"Qorningda og‘riq haqida bemorga so‘zla - sog‘lom tushunmaydi" - deb maslahat bergan Abu Ali Ibn Sino. Har birimiz ichakdagi og‘riqqa duch kelgan bo‘lsak kerak. Va bir marta emasligi aniq. Ba’zida, qorin to‘lqinlantiruvchi va hattoki xursandchilik voqeasi o‘tkazilganidan keyin ham og‘rishi mumkin, gohida ichak juda oz miqdorda, vaholanki rasman foydali taom qabul qilinishidan keyin o‘zini yomon his etishi mumkin. Ba’zida esa og‘riqlar biron bir aniq sabablarsiz paydo bo‘lishi va ancha uzoq vaqt bezovta qilishi mumkin.

Ta’sirlangan ichak sindromi

Markaziy nerv tizimi (MNT) va enteral nerv tizimi (ENT) orasida uyushgan o‘zaro harakat qilishda buzilishlar bilan chambarchas bog‘liq bo‘lib rivojlanuvchi kasalliklar bor. Sodda qilib aytganda, bu miyaning me’da-ichak yo‘li bilan o‘zaro harakat qilishini buzilishidir. Bu ta’sirlangan ichak sindromi, yoki TISdir.

TIS muntazam takrorlanib turuvchi, ko‘pincha taom qabul qilish yoki stress bilan bog‘liq bo‘lgan qorinning pastki qismida lokallashgan og‘riqlar bilan namoyon bo‘ladi. Shuningdek, qorinning dam bo‘lishi va axlat chiqarishning buzilishi - qabziyat, diareya yoki ularning galma-gallashishi yuzaga keladi.

TISning uzoq davom etishida va MIY tomonidan simptomlarga nisbatan adekvat davolash mavjud bo‘lmaganida boshqa funksional buzilishlar, masalan, mushaklardagi va bo‘g‘imlardagi og‘riqlar, siydik chiqarishga tez-tezlashgan chaqiruvlar, siydik qopining noto‘liq bo‘shalganligi hissi, ayollarda jinsiy aloqa vaqtida og‘riqlarning paydo bo‘lishi, tungi uyquning buzilishi kabilar ham qo‘shilishi mumkin. Shuning uchun, davolashni o‘z vaqtida boshlash va o‘z kasalligini nazorat qilishni bilish muhimdir.

TIS to‘lqinsimon oqib o‘tish bilan tasniflanadi: zo‘riqish davrlari remissiya bilan navbatlashadi. Og‘riqlarning va boshqa simptomlarning zo‘riqishi odatda stresslar, me’da-ichak infeksiyalari, noto‘g‘ri parhez bilan qo‘zg‘atiladi. Ayollarda simptomlar hayz vaqtida kuchayishi mumkin.

TIS simptmolarining, va shu jumladan og‘riqlarning asosida o‘smalar yoki yaralar emas, balki ichak faoliyatining - uning motorikasi va sezuvchanligi buzilishi yotadi. His-tuyg‘uli va fiziologik stress (masalan, me’da-ichak infeksiyalari, ayniqsa agar tez-tez qaytarilib turgan bo‘lsa, ENT ishlashi va uning MNT bilan uyg‘unlashgan o‘zaro harakatlarini buzishi mumkin. Bu ham qorindagi og‘riqlar bilan namoyon bo‘lishi mumkin. Odatda bu, agar qo‘zg‘atuvchi omillar moyilkor omillar ustiga qo‘shilayotgan bo‘lsa, sodir bo‘ladi. Noto‘g‘ri turmush tarzi va ovqatlanishdagi buzilishlar, stressni yengib o‘tishni bilmaslik, hamda qo‘zg‘atuvchi omillarning ta’siriga genetik ifodalangan zaiflik ham ichakka zarar keltiradi. Enteral nerv tizimi juda ham ta’sirchan bo‘lib qoladi, shu sabab bo‘yicha u ortiqcha signallarni markaziy nerv tizimiga uzatadi, hamda unga MNT uzatuvchi buyruqlarni noto‘g‘ri qabul qiladi.

Natijada, qo‘zg‘atuvchilarga ingichka va yo‘g‘on ichakning sezgirligi oshadi. Ushbu holatda, hattoki me’yordagi signallar (masalan, taomning yoki gazning oddiy hajmi bilan devorlarning kengayishi) og‘riqlarni va noqulayliklarni, ichakda ortiqcha motorikani va spazmlarni keltirib chiqaradi.

Ta’sirlangan ichak sindromini davolashda "sehrli tabletkani" va to‘liq sog‘ayib ketishni kutish yaramaydi. TIS - bu surunkali qaytalanuvchi kasallikdir va u bilan yashashga o‘rganish kerak. Ichakka turmush tarziga tuzatish kiritish, medikamentoz davolash, hamda zarurat tug‘ilganida davolashning ruhiy davolash usullari yordam beradi. Ingichka yoki yo‘g‘on ichakda zo‘riqishlarni qo‘zg‘atuvchi qaysi holatlar ekanligini tushunib yetish uchun o‘zingizga nisbatan juda ham e’tiborli bo‘lishni o‘rganish kerak.

Ta’sirlangan ichakka, jumladan og‘riqlarda yordam berishda muhim rolni savodli tibbiy yordam o‘ynaydi. Shifokorning qo‘llab-quvvatlashiga ishongan holda siz uning boshqaruvi ostida kasallik kamroq noqulayliklar keltirmasligi uchun o‘z turmushingizni tashkillashtirishda yordam beradi. Medikamentoz davolash simptomlarni nazorat qilishda: yuzaga kelgan og‘riqlarni va boshqa namoyon bo‘lishlarni bartaraf qilish va keyinchalik ularning tez-tezligini pasaytirishga yordam beradi.

Ichakdagi og‘riqlarni tashxislash

Afsuski, TIS tashxisini butkul aniqlash uchun test mavjud emas. Shuning uchun, davolashni tayinlashdan avval, shifokoringiz shikoyatlarning to‘liq anamnezini to‘playdi, tibbiy ko‘rikni o‘tkazadi, va, ehtimol, qo‘shimcha tekshiruvga yuboradi. Bu ichak bilan qanday bog‘liq bo‘lsa, boshqa a’zolar bilan ham xuddi shunday bog‘liq bo‘lishi mumkin bo‘lgan organik kasalliklarni istisno qilish uchun kerakdir.

Odatda, qonning umumiy tahlili, axlatning tahlili va ba’zi patsientlarga kolonoskopiya qilinadi. Bu anemiyani, ichak va yo‘g‘on ichakning infeksiyalari va boshqa kasalliklarini istisno qilishga imkon beradi.

Ba’zi mahsulotlar TISni va u bilan bog‘liq bo‘lgan og‘riqlarni keltirib chiqarishga qodir bo‘lganligi sababli, shifokor sizga ozuqaviy ko‘taraolmaslikka tahlilni buyurishi mumkin.

Ta’sirlangan ichak sindromining tipik namoyon bo‘lishi va axlatdagi qon, tana vaznning tushuntirib bo‘lmaydigan yo‘qotilishi yoki tana haroratining ko‘tarilishi ko‘rinishidagi hamkorlikda xavotirlik deb nomlanuvchi simptomlarda, shifokor sizda TIS tashxisini qo‘yishi va davolashni tayinlashi mumkin.

Ichakni davolash

TISni davolashda preparatlarning turlicha guruhlari: probiotiklar, ichni bo‘shashtiruvchi va diareyaga qarshi vositalar, antidepressantlar, hamda og‘riqlarni oluvchi spazmolitiklar, masalan Trimedat^® qo‘llaniladi.

Trimedata^®da ikkita muhim xususiyat bor. Birinchidan, u uch tomonlama ta’sir mexanizmiga ega: u nafaqat ichaklardagi spazmlarni oladi, balki uning tabiiy motorikasini tiklaydi ham. Bundan tashqari, Trimedat® ichakning ko‘tarilgan sezuvchanligini me’yorlashtiradi. U, yodimizda bo‘lgani kabi, motorika buzilishini sababi bo‘lib qoladi, hamda hattoki me’yordagi signallarga javob berishda qorinda og‘riqlarni qo‘zg‘atib yuboradi. Ikkinchidan, Trimedat^® nafaqat ichakdagi, balki me’da-ichak yo‘lining barcha bo‘limlarini motorikasini va sezuvchanligini me’yorlashtiradi. Bu muhimdir, chunki TIS ko‘pincha ichakdagi motorikaning va sezuvchanlikning buzilishi bilan uyg‘unlashadi. Trimedat^® bunday holatlarda qabul qilinayotgan preparatlarning sonini bittagacha qisqartirishga imkon beradi.

Lekin, ichakka yordam berish uchun, kursga rioya qilish muhim: agar preparatni qabul qilishni boshlagan bo‘lsangiz, uni yo‘riqnomaga binoan to‘g‘ri qabul qilish zarur. Og‘riqning va boshqa simptomlarning birinchi yengillashishida davolashni to‘xtatib qo‘ymaslik kerak.

Kurs qabul qilinishi simptomlardan dam olishga va shunday qilib "stress-simptom" yomon halqani uzib yuborishga imkon beradi. Enteral nerv tizimiga esa kurs qabul qilinishi kelayotgan signallarga to‘g‘ri harakat qilish va javob berish odatini qayta yo‘lga qo‘yishga yordam beradi. Bu erishilgan remissiya uzoqroq saqlanib qolishi uchun yordam beradi.

Adabiyotlar ro‘yxati

1. Langley J.N. Connessions of the enteric nerve cells. J Physiol (Lond). 1922. № 56. Р. 39.
2. Gershon M. The enteric nervous system: a second brain. Hosp Pract (Minneap), July. 1999. № 34 (7). Рр. 31–32, 35–38, 41–42.
3. Вакцинопрофилактика ротавирусной инфекции у детей. Руководства по профилактике заболевания/синдромов. Министерство здравоохранения РФ, 2017 г.
4. Здоровое питание. Основные факты. Всемирная организация здравоохранения, информационные бюллетени. https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet
5. ИМП Тримедат^® ЛП-002527.
6. ИМП Тримедат^® форте ЛП-004600.
7. ИМП Тримедат^® ЛП-006704.